Ikigai – Hành trình đi tìm bí mật cuộc sống hạnh phúc

Ikigai là một lối sống xuất hiện trong văn hóa của người Nhật mà cụ thể là từ vùng Okinawa. Được biết đến như một bí quyết để đi đến cuộc sống hạnh phúc viên mãn và phát triển trong mỗi người.

1. Ikigai là gì?

Ikigai là một lối sống bắt nguồn từ Nhật Bản, mà cụ thể hơn là nó xuất phát từ đảo Okinawa – nơi có tuổi thọ trung bình cao nhất thế giới. Ikigai (tiếng Nhật: 生き甲斐) là một từ mô tả niềm vui và ý nghĩa của cuộc sống. Xét về mặt nguyên từ, Ikigai gồm hai phần “iki” (sống) và “gai” (lý do). Chính vì thế từ này được dịch với ý nghĩa “lý do để sống” hoặc có thể là “lý do khiến bạn thức dậy mỗi sáng”, hay như trong tiếng Anh thì đó là “reason to live” của mỗi người.

Theo triết lý này, ikigai là sự phát hiện, xác định và hài lòng với những niềm vui có ý nghĩa với bản thân trong cuộc sống. Ikigai luôn ẩn chứa trong mỗi chúng ta, chỉ khi bạn khám phá ra nó thì mới thực sự tìm thấy hạnh phúc. Nó thực sự là một chiếc chìa khóa giúp bạn làm việc không biết mệt mỏi (trạng thái Flow- chìm đắm vào việc gì đó) và đi đến cuộc sống ý nghĩa mà bạn mơ ước.

Bằng việc xem xét lối sống, văn hóa, truyền thống, tư duy và triết lý nhân sinh của người Nhật, chúng ta sẽ tìm ra những gợi ý hữu ích về cách xác định ikigai.

Ikigai là một triết lý mà không thể chỉ qua một bài viết, một vài cuốn sách hay video mà bạn có thể xác định được. Chính vì thế, trên con đường đi tìm ikigai của bản thân mình, bạn có thể tự hỏi:

• Những thứ gì có giá trị tình cảm lớn nhất đối với bạn là gì?
• Những điều gì nho nhỏ đem đến cho bạn niềm vui?

Đây là tiền đề để bạn bắt đầu tìm kiếm Ikigai của riêng mình như một cách sống hạnh phúc và viên mãn hơn.

2. Tại sao ikigai lại quan trọng?

Có lẽ bạn sẽ thắc mắc tại sao ikigai lại quan trọng, nó mang lại điều gì khác biệt cho cuộc sống. Như đã tìm hiểu khái niệm ở trên, ikigai xoay quanh việc tìm hiểu bản thân và xem mình muốn gì trong cuộc sống.

Mười người là mười ikigai khác nhau, tùy ikigai của bạn là gì mà bạn sẽ nhận được những hữu ích khác nhau từ nó. Nhưng nhìn chung, khi đã tìm được ikigai của bản thân sẽ giúp bạn:

• Cảm thấy hạnh phúc và hài lòng
• Có tâm trí điềm tĩnh, an nhàn và vững vàng xử lý mọi việc
• Trưởng thành, phát triển tốt hơn trong sự nghiệp cũng như các mối quan hệ
• Tìm thấy mục đích sống
• Được thúc đẩy và truyền động lực
• Khơi gợi nguồn sinh lực dồi dào cho phát triển cuộc sống

Một ý nghĩa quan trọng hơn của việc tìm thấy ikigai là bạn biết được sự yêu thích và đam mê, nhờ đó nó đem đến sự tập trung và định hướng cho một cái đích hạnh phúc. Ngày qua ngày, bạn không cần phải nghĩ mình thức dậy mỗi buổi sáng để làm gì nữa. Bạn sẽ phát hiện ra rằng mỗi ngày bạn đều biết điều mình sẽ phải làm, mọi quyết định đưa ra cũng sẽ đơn giản.

3. Sơ đồ ikigai được tạo nên bởi những yếu tố nào

Ikigai là sự giao thoa của 4 yếu tố:

Như sơ đồ này cho thấy, ikigai giữ vị trí trung tâm và là sự giao thoa của 4 yếu tố chính trong cuộc sống của mỗi người. Bằng việc điền vào sơ đồ trên bạn có thể xác định ikigai của riêng mình.
Có những mục mà bạn có thể dễ dàng hoàn thành, còn có mục phải mất nhiều thời gian suy ngẫm và trải nghiệm thì mới đúc kết được. Chính vì thế, sơ đồ này sẽ bổ trợ cho bạn trên con đường đi tìm ikigai.

Điều bạn yêu thích (What you love)

Quanh mỗi chúng ta có biết bao thứ để trải nghiệm và mang lại niềm vui trong cuộc sống. Những điều bạn yêu thích và làm nó không biết mệt có thể là ca hát, nấu ăn, leo núi, làm thơ, đọc tiểu thuyết,….

Khía cạnh những điều chúng ta yêu thích nghe có vẻ dễ xác định. Nhưng khi nhìn sâu, thì chúng ta thấy nó cũng không đơn giản. Vì ta chỉ xác định được thích hay không thích khi đã trải nghiệm nó đủ lâu và sâu.

Điều quan trọng là chúng ta cho phép bản thân suy nghĩ sâu sắc về những gì chúng ta yêu thích, mà không quan tâm đến việc chúng ta có giỏi nó hay không, xã hội có cần nó hay không, hay chúng ta có được trả tiền khi làm nó hay không.

Thử trả lời những câu hỏi dưới đây để xem việc bạn yêu thích là gì

• Điều gì mà bạn rất thích, bạn say mê và làm nó mà quên cả thời gian?
• Điều gì khiến bạn cảm thấy tràn đầy năng lượng khi thực hiện?
• Nếu bạn có đủ tiền sống một cuộc sống dư giả không lo về chuyện tiền bạc, bạn sẽ làm điều gì?

Điều bạn làm giỏi (What you are good at)

Nếu lấy thang điểm 10 để đánh giá việc bạn có giỏi trong một lĩnh vực nào đó, thì thang điểm 7 – 8 là do sự trau dồi bản thân, còn để đạt đến 9 – 10 điểm bạn cần phải có năng khiếu. Nếu được phát triển trong đúng môi trường bạn có thể dễ dàng đạt đến tầm cao mới.

Bạn giỏi ở đây có thể là gì, chẳng hạn như chơi piano, thuyết trình trước đám đông, một bộ môn thể thao, vẽ tranh, viết lách, tư vấn tài chính…

Những lĩnh vực này bao gồm các tài năng hoặc khả năng, cho dù bạn có đam mê chúng hay không, liệu thế giới có cần chúng hay không, hoặc liệu bạn có thể được trả tiền cho chúng hay không.

Thử trả lời những câu hỏi dưới đây để xem việc bạn giỏi là gì

• Bạn tự tin khi làm công việc nào nhất?
• Bạn bè bạn thường hay nhờ bạn làm công việc gì?
• Bạn có phải là người giỏi, có năng lực trong môi trường làm việc hiện tại không?
• Bạn có tự tin rằng mình sẽ trở nên rất giỏi ở công việc hiện tại trong tương lai không?
• Công việc nào bạn tự tin rằng mình có thể giỏi?

Điều giúp bạn kiếm ra tiền (What you can be paid for)

Tiền bạc là thứ giúp bạn duy trì và nâng cao chất lượng cuộc sống. Khía cạnh tiền bạc luôn là vấn đề quan trọng trong bất kỳ việc gì chúng ta làm. Vậy liệu bạn có thể kiếm tiền từ việc gì?

Hãy trả lời câu hỏi dưới đây để tìm ra câu trả lời:

• Gần đây, bạn có được trả tiền cho những gì mình làm? Đó là những công việc gì? Nếu bạn không được trả tiền thì người khác có cùng công việc giống bạn có kiếm được tiền từ nó?
• Bạn có đang kiếm sống tốt từ công việc hiện tại của mình hay không? Bạn có kiếm sống tốt từ công việc hiện tại một cách lâu dài và bền vững không?
• Tiềm năng của công việc này có mang lại nhiều tiền trong tương lai hay không?

Điều giúp ích cho xã hội (What the world heeds)

Có ích cho xã hội luôn luôn là điểm mấu chốt cho mục đích sống hạnh phúc. “Xã hội” ở đây không phải là bạn phải giúp ích một điều gì đó quá lớn lao, mà “xã hội” ở đây có thể là một nhóm nhỏ, một người qua đường nào đó. Thật may khi hầu hết các công việc hiện tại đều mang lại giá trị cho xã hội.

Bạn có đang góp phần hỗ trợ hay giải quyết một vấn đề nào đó cho xã hội không?

Những công việc bạn có thể làm mang lại giá trị gì cho xã hội?

3. Khi 2 yếu tố này kết hợp

Ở trên đây là 4 yếu tố cơ bản cấu thành nên vòng tròn ikigai. Bây giờ, chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích khi các yếu tố này gặp nhau thì sẽ tạo ra những gì.

Khi chúng ta làm những việc chúng ta thích làm và làm giỏi những việc đó. Hai yếu tố này kết hợp với nhau thì đơn giản đây nó là đam mê (Passion). Bạn sẽ không được cảm thấy mình làm được điều gì có ích cho xã hội và bạn cũng không được trả công cho công việc này.

Ví dụ: bạn thích chơi game và bạn chơi nó rất giỏi, thì đam mê của bạn là chơi game. Nhưng nếu như không phải một vận động viên eSport chuyên nghiệp để xã hội cần bạn thi đấu hoặc bạn có thể tạo ra tiền từ việc chơi game thì đây chỉ làm đam mê của bạn mà thôi.

Khi việc đó là việc chúng ta thích làm và xã hội cần thì đó là sứ mệnh (Mission). Cũng tương tự như đam mê, chỉ có sứ mệnh thôi cũng là chưa đủ để đưa bạn đến ikigai. Bởi vì bạn sẽ không giỏi việc đó nên nó cũng không tạo ra tiền cho bạn. Bạn sẽ bị cuốn vào vòng lặp mãi mà không có thành tựu gì và sẽ phải chật vật với cuộc sống vật chất.

Ví dụ: Bạn thích ca hát và có rất nhiều công ty giải trí cần tuyển những ca sĩ hát hay. Tuy nhiên, bạn lại hát không hay và không được tuyển thì bạn cũng chẳng tạo ra tiền từ đó.

Khi việc xã hội cần và có thể kiếm ra tiền từ đó thì gọi là nghề nghiệp (Vacation). Nhưng đó lại là công việc bạn không “Thích làm” và “Làm giỏi” thì bạn đang sống một cuộc sống của người khác, cảm xúc thật sự hay mơ ước của mình phải cất giấu đi.

Ví dụ: Bạn thích hát và bạn có thể hát rất hay. Nhưng bạn lại phải làm công việc mà xã hội đang cần và đem lại tiền nên bạn trở thành một anh kỹ sư. Thật sự, bạn không thích công việc này và hàng ngày phải chịu đựng nó.

Khi bạn làm giỏi và bạn có thể kiếm ra tiền thì được gọi là chuyên môn (Profession). Nhưng nếu chuyên môn đó “Xã hội không cần” và bạn “Không thích làm” thì không sớm thì muộn, bạn sẽ cảm thấy bản thân trống rỗng và không đạt được Ikigai.

Ví dụ: việc bạn chơi bạc có thể kiếm ra tiền và bạn làm rất giỏi, nhưng nó không tạo ra giá trị cho xã hội, và trong thâm tâm của bạn việc này nhận được nhiều đàm tiếu nên không hẳn bạn lại thích làm.

4. Cách xác định Ikigai của bạn

Vậy làm thế nào để tìm được ikigai? Đây chắc chắn là câu hỏi mà nhiều người có thể dành cả đời để đi tìm câu trả lời. Ikigai chỉ thực sự đạt được khi có sự giao thoa của tất cả 4 yếu tố trên.

Theo đuổi ikigai của bản thân là một thử thách, nhưng khiến bạn sống hạnh phúc, tích cực và có giá trị hơn. Vậy thì phải bắt đầu từ đâu?

Để xác định ikigai cho bản thân bạn hãy tự hỏi mình bắt đầu từ những câu hỏi cơ bản trong biểu đồ ikigai, nó sẽ dẫn bạn đến ikigai của mình.

Nên nhớ rằng ikigai không thể đạt được trong một sớm một chiều, và ikigai không có nghĩa là sẽ mang lại stress cho bạn. Điều nó nhắc nhở bạn là trong cuộc đời mỗi người luôn có nhiều nhu cầu khác nhau để tạo nên một bản thể hoàn chỉnh.

Tuy nhiên đừng lầm tưởng khi bạn tìm được ikigai thì lúc nào bạn cũng sẽ hạnh phúc trong những việc mình làm. Công việc và cuộc sống có những lúc cần bạn làm những việc mà bạn không thích dù bạn vẫn đi theo tiếng gọi con tim mình. Hãy bước tiếp con đường bạn đã chọn và tiếp tục lắng nghe bản thân mình trong suốt chặn đường đó!

5. Điều gì đang cản bước đi tìm Ikigai của bạn

Chắc chắn các phần trên đã cho thấy những lợi ích mà ikigai mang lại cũng như cách tìm kiếm nó cho bản thân. Nhưng tại sao bạn lại chưa bắt đầu tìm kiếm nó. Nếu bạn vẫn chưa thể tìm ra Ikigai của mình, dưới đây có lẽ là những điều đang ngăn cản bạn:

• Bạn đang tự giới hạn bản thân và không tin tưởng mình có thể làm được, bạn không sẵn sàng mạo hiểm và thử sức với những thứ mới.
• Bạn không biết đam mê của mình là gì, hoặc có ai đó nói rằng đam mê không thể là một nghề để kiếm ra tiền
• Bạn để người khác quyết định cuộc đời mình
• Bạn không tìm kiếm sự giúp đỡ từ mọi người xung quanh.
• Bạn không xác định được mình sẽ làm gì để kiếm ra tiền từ chính đam mê của bạn thân

Ikigai thật sự là một khái niệm chứa đựng nhiều triết lý sâu sắc. Bên cạnh đó, IKIGAI cũng là một cách thức rất hiệu quả để xác định lẽ sống, lựa chọn công việc hoàn hảo để xây dựng một cuộc đời trọn vẹn và hạnh phúc dài lâu.

Tuy nhiên, điều không thể tránh khỏi là bạn sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình xác định IKIGAI. Vậy nên việc tìm kiếm cho mình một huấn luyện viên hỗ trợ, khai vấn sẽ là một lựa chọn tuyệt vời trong trường hợp bạn thực sự khao khát tìm ra Ikigai của bản thân.

Để có một định hướng cụ thể cho tương lai, hãy liên hệ với Đặng Hòa để cùng trò chuyện và tìm đến cuộc sống hạnh phúc nhé!